|
|
|
Pedodonti |
ÇOCUKLARIN
DİŞLERİ NEDEN ÇÜRÜR?
Süt dişlerinin
mine ve dentin
tabakalarının kalınlıkları, kalıcı dişlerin
mine ve dentin tabakalarının kalınlıklarının
yarısına eşittir. Ayrıca süt dişleri kalıcı
dişlere oranla daha fazla organik madde
içerir. Bu nedenle süt dişleri daimi dişlere
göre çürümeye daha yatkındır.
Çocuklar ağız bakımına
yetişkinler kadar dikkat edemezler. Küçük
bir çocuk için özellikle arka dişlerin
temizlenmesi oldukça zordur. Ebeveynlerin
ağız ve diş sağlığının korunması ve
geliştirilmesi, meydana gelebilecek
hastalıklardan korunmak için gerekli
uygulamaların öğretilmesi ve bu amaca
yönelik uygun davranışların ve
alışkanlıkların yerleştirilmesi konusunda
çocuklarını eğitmesi gerekir.
Çocuklar
çürük
oluşumunun erken dönemlerinde görülebilen
sıcak ve soğuk hassasiyeti ve hafif ağrı
gibi belirtileri zamanında algılayamazlar.
Ancak çok şiddetli diş ağrısı meydana
geldiğinde farkına varırlar ki, bu durumda
çok geç kalınmış olabilir.
Çocuk erken yaşlarda daha çok anne sütü ve
mamayla beslenir. O dönemde bebeğin büyüme
ve gelişimi aile için daha ön plandadır.
Ebeveynler bebeğin daha iyi besleneceği
düşüncesiyle uyku esnasında veya uyku
aralarında süte veya mamaya şeker yada bal
katarak bebeğe verirler. Bunun yanısıra
emzik ve biberon bala veya reçele
batırılarak bebeğe verilir. Bu ve benzeri
uygulamalar çocukta
biberon çürüğü
oluşumuna neden olur. |
|
|
ÇÜRÜK OLUŞUMUNU ENGELLEMEK MÜMKÜN
MÜDÜR?
Günümüzde
çürük
oluşumunu engelleyebilecek bir aşı
veya ilaç henüz geliştirilememiştir.
Ancak
çürük
oluşumunu azaltmaya, diş yüzeyini
çürükten
korumaya yönelik uygulamalar
mevcuttur. Çürük oluşumunu
azaltmaya ve diş yüzeyini çükten
korumaya yönelik uygulamalardan ilki
flor katılarak diş yüzeyinin
güçlendirilmesidir.
Dişin oluşum
döneminde flor minenin yapısına
katılabilir. Bu sayede mine asitlere
karşı daha dirençli olur.
Flor alımı için iki yol vardır.
Birincisi florun lokal olarak
uygulanmasıdır.
Lokal floruygulaması
iki şekilde olabilir.
Profesyonel Flor Uygulaması:
Bizzat dişhekiminin uygulamasıdır.
Flor içeren belirli maddelerin
dişlere uygulanması ile gerçekleşir.
|
Kişinin Kendinin Flor Uygulaması:
Flor içeren diş macunları ve
gargaralar kullanılabilir.
Flor alımı için diğer yol florun
sistemik olarak uygulanmasıdır.
Florun sistemik kullanımı flor
tabletleri veya flor katılmış içme
suyunun kullanılması ile
gerçekleşir. Sistemik flor kullanımı
için mutlaka dişhekimine veya
pediadriste danışılmalıdır.
Dişlerde
çürük
oluşumunu azaltmaya yönelik diğer
uygulama sealantlar-fissür
örtücülerdir. Dişlerin çiğneme
yüzeylerinde fissür olarak
adlandırılan girinti çıkıntılar
mevcuttur. Diş fırçalama dişlerin
fissürlerinde yeteri kadar etkili
olamamaktadır. Fissür örtücü olarak
adlandırdığımız özel maddeler
uygulanarak, fissürlerin
kapatılmasıyla
çürük
oluşumu engellenebilir. Fissür
örtücü uygulaması sayesinde
bakteriler asit üretse de fissür
örtücüden geçerek dişe
ulaşamayacaklardır.
SÜT DİŞLERİNİN ÖNEMİ NEDİR?
Pekçok insan süt dişlerini nasıl
olsa değişeceği düşüncesiyle
önemsemez. Toplam 20 tane olmak
üzere süt dişleri, çocuk 12-13
yaşına gelinceye kadar bazı
görevleri yerine getirmek için
sürer.
-
Süt dişlerinin birinci görevi
besinlerin sindirimine
hazırlanmasını sağlamaktır. Süt
dişleri çiğneme fonksiyonunu yerine
getirerek çenelerin gelişimine
yardımcı olurlar. Çiğneme kaslarının
çalışması ile çenelerin orantılı
olarak gelişmesi sağlanır.
- Süt dişleri
özellikle çocuklarda sıklıkla
görülen
travmalar
gibi dış etkenlere karşı alttaki
sürekli diş germini korur.
- Süt dişleri konuşma ve fonasyon
üzerinde etkilidir. Konuşmanın
düzgün gelişimi süt dişlerinin
varlığına bağlıdır.
- Süt dişleri kapladıkları alanı
kendilerinden sonra gelecek daimi
diş için korur ve daimi dişler
sürerken ona rehberlik yapar.
-
Son olarak da süt dişlerinin estetik
fonksiyonu vardır. Dişler bir
insanın görünümüne büyük katkıda
bulunur. Çocuk 6-7 yaşlarında iken
ön dişlerini kaybetmeyi diğer
arkadaşlarında da gördüğü için
normal karşılar. Ancak erken süt
dişi kayıplarında psikolojik
sorunlar ortaya çıkabilir.
SÜT DİŞLERİ TEDAVİ EDİLMELİ MİDİR?
Süt dişleri dönemi ve bunu izleyen
karma diş dönemi (süt dişleri-kalıcı
dişler) gelişimin en aktif olduğu
döneme rastlar. Erişkin vücudunun
belirlenmesi bu dönemde olur. Bu
nedenle gençler ve erişkinler için
sürekli diş dizisi ne kadar gerekli
ise, gelişimin bu ilk dönemlerinde
süt dişleri de aynı oranda önem
taşır.
Süt dişleri tedavi edilmediği
takdirde pekçok problemler ortaya
çıkacaktır.
- Süt
dişlerindeki yüzeysel
çürükler
bile temas ettikleri komşu dişleri
çürük
tehlikesi ile tehdit eder.
- Süt dişindeki çürük ilerleyip
dişin sinirine ulaşır ve zamanla
iltihaplanmasına neden olursa,
alttan gelecek daimi dişleri
etkileyerek çeşitli bozukluklara yol
açabilir.
- Süt dişleri
erken çekilirse, yandaki dişler
çekim boşluğuna doğru kayacağı için
çekim boşluğu alttan gelen daimi
dişin yerleşemeyeceği şekilde
kapanır ve
çapraşıklık
meydana gelir.
- Çürük dişler
ağız kokusuna ve çocuğun
çürük
dişin bulunduğu tarafla çiğneme
yapamamasına yol açar.
- Çürük süt dişleri çocuğun ağrı ile
erken yaşta tanışmasına ve ileride
bazı fobilerinin oluşmasına neden
olabilir.
BİBERON ÇÜRÜĞÜ NEDİR?
Bebek beslenmesinde en önemli besin
olan anne sütü yada yapay süt ve
mamalar doğal olarak şeker içerir.
Bunun yanısıra o dönemde aile için
bebeğin gelişimi ön planda olduğun
için, daha iyi besleneceği düşüncesi
ile sütün veya mamanın içine şeker
yada bal katılır. Gece yatmadan önce
bebek anne sütü veya biberon emerse,
süt veya mama ağızda birikerek uzun
süre dişlerle temasta kalır.
İçeriğindeki şeker nedeni ile, bu
uzun süreli temas sonucu
çürük
için uygun bir ortam oluşmuş olur.
Özellikle uyku öncesi beslenme
sonrasında bebeğin ağız temizliğine
önem verilmelidir. Beslenmeden sonra
su içirilmesi uygun olacaktır.
|
Biberon
çürüğü oluşumunu engellemek için;
Bebeğinizin gece biberonla uyuma
alışkanlığını önleyin.
Mamanın veya yapay sütün içine bal,
şeker gibi tatlandırıcılar katmayın.
Ayrıca emziği bala yada reçele
batırarak bebeğe vermeyin.
Bebeğinizi
besledikten sonra temiz bir
tülbentle ağzını temizleyin.
Bebek beslendikten sonra su içirin.
Çocuğunuzda diş çürüğünü azaltmak
için;
- Dişlerini fırçalarken ona yardımcı
olun. Dişler kahvaltıdan sonra ve
yatmadan önce olmak üzere, günde iki
kez bir büyüğün denetiminde
fırçalanmalıdır.
- Çocuğunuzu erken yaşlarda
dişhekimine getirin, çürük
oluşumunu engellemek için dişlerine
fissür örtücü uygulanmasını
sağlayın.
- Biberon çürüğü oluşumunu
engellemek için biberon kullanımına
dikkat edin.
-
Çocuğunuzun flor almasını sağlayın.
Mümkün olan kaynaklardan, içme
suyundan, flor tabletlerinden,
florlu diş macunları ve
gargaralardan ve dişhekimi
tarafından yapılacak flor
uygulamalarından yararlanın. Ancak
florun fazla kullanımı zararlı
olduğu için, bu konuda mutlaka
dişhekiminize veya pediadristinize
danışın.
-
Çocuklar genellikle öğün aralarında
abur cubur yemekten çok hoşlanır. Bu
ara öğünlerde alınan şeker ve
nişasta çürüğe neden olan
bakterileri besler. Bu nedenle çürük
oluşumunu engellemek için
çocuğunuzun öğünlerinin düzenli
olmasına dikkat etmelisiniz.
|
ÇOCUKTA İLK DİŞHEKİMİ MUAYENESİ NE
ZAMAN YAPILMALIDIR?
İlk dişhekimi muayenesi çocuğun
dişhekimiyle ilk karşılaşması olduğu
için hayatında bir basamak teşkil
eder. Önceden ilk dişhekimi
muayenesinin tüm süt dişleri
sürdükten sonra, yani 2.5-3
yaşlarında yapılması gerektiği
düşünülüyordu. Ancak yeni literatür
bilgilerine göre, çocuklarda çok
erken yaşlarda biberon çürüğü
görülebildiği için, ilk dişhekimi
muayenesinin ortalama 1 yaş
civarında yapılmasının daha sonra
oluşabilecek komplikasyonları
önleyeceği kabul edilmiştir. Bu
sayede hem çocukta beyaz önlük
fobisi oluşmaz, hem de anne ve
babaya çocuğun ağız-diş sağlığı ve
beslenmesiyle ilgili faydalı
bilgiler verilebilir.
Anne-Babaya Verilebilecek Öğütler:
- Çocuk erken yaşlarda dişhekimine
getirilmeli, böylece sorunları
olmadan dişhekimiyle tanışmalıdır.
Dişhekimi ceza amacıyla
kullanılmamalıdır.
-
Çocuk dişhekimine getirilirken
rüşvet verilmemelidir.
-
Dişhekiminin yapacağı işlem için
çocuğa daha önceden yapılmayacak
diye söz verilmemelidir.
- Çocuğun korkusunu yenmesi için
onunla alay edilmemelidir.
- Anne-baba kendi korkularını
çocuğun önünde belli etmemelidir.
-
Dişhekimine gitmeden birkaç gün önce
yapılacak işlemler çocuğa
anlatılabilir.
FİSSÜR
ÖRTÜCÜLER - FİSSÜR SEALANTLAR
Dişlerin çiğneme yüzeylerinde fissür
olarak adlandırılan girinti ve
çıkıntılar mevcuttur. Çürüklerin
başladığı yerler genellikle
fissürlerdir. Fissür sealantlar
çürük
oluşumunu engellemek üzere
fissürlere uygulanan, şeffaf veya
beyaz renkte akışkan maddelerdir.
Fissür Sealant Çürük Oluşumunu Nasıl
Engeller?
Çocuğunuz ağız bakımını hergün
düzenli olarak yapsa da, dişler
üzerindeki girinti ve çıkıntılarda
tam olarak temizleme
sağlanamamaktadır. Yiyecek artıkları
ve bakteriler bu dar alanlara
yerleşerek dişi
çürük
tehlikesi ile tehdit eder. Fissür
örtücüler akışkan olduğu için, bu
girintilerin en derin noktasına
kadar ulaşarak bu bölgeleri tıkar.
Böylece bakteriler bu bölgelere
ulaşamaz ve çürük oluşumu
engellenmiş olur.
Fissür Sealant Kimlere ve Hangi
Dişlere Uygulanır?
Fissür sealant üzerinde fissür
bulunan her dişe uygulanabilir,
hiçbir sakıncası yoktur. Fissür
çürükleri
çocuklarda ve gençlerde daha çok ve
daha kolay oluşur. Bu nedenle fissür
sealant genellikle daimi dişleri
yeni sürmüş çocuklarda,
çürük
oluşma riski en yüksek olan büyük
azı dişlerine uygulanır.
Fissür Sealant Nasıl Uygulanır?
Fissür sealant uygulaması çabuk ve
rahat bir işlemdir. Diş üzerinde
aşındırma yapılmadığı için fissür
sealant uygulaması ağrısızdır ve
kısa sürer, sadece bir seansta işlem
biter.
Fissür Sealant Uygulaması Pahalı
Mıdır?
Fissür sealant ücreti dolgu
ücretinden daha ucuzdur. Fissür
sealantın dişi
çürük
oluşumundan koruyacağı gözönüne
alındığında, oldukça ekonomik bir
tedavidir.
Fissür
Sealant Ne Kadar Süre Ağızda Kalır?
Fissür sealantlar zamanla aşınabilen
maddelerdir. Ancak araştırmalar çok
uzun yıllar fissür sealantın
aşınmadan ağızda kaldıklarını
göstermektedir. Çok sert gıdalar ve
diş
gıcırdatma
alışkanlığı, fissür sealantın çabuk
kırılmasına veya düşmesine neden
olabilir. Düzenli dişhekimi
kontrolleri yapıldığı takdirde,
fissür sealantlarda meydana gelen
kırılma veya düşmeler zamanında
tespit edilir ve gereken yapılır.
Fissür sealant sadece
çürük
oluşumunu önlemeye yönelik bir
uygulamadır. Eğer çocuğunuz ağız
bakımına özen göstermiyorsa, fissür
selanat uygulaması da dahil hiçbir
yöntem dişlerinde
çürük
oluşumu önleyemez.
YER TUTUCULAR
Süt dişleri alttan gelen daimi
dişlerin baskısıyla köklerinin
erimesi sonucu düşer. Fakat bazen
süt dişleri bir darbe sonucu veya
çürük nedeni ile çekime bağlı olarak
zamanından önce kaybedilebilir. Süt
dişi erken kaybedildiğinde, her iki
yanındaki dişler çekim boşluğuna
doğru eğilir, karşı çenedeki dişler
bu boşluğa doğru uzar. Böylece süt
dişinin erken kaybı neticesinde
alttan gelecek sürekli diş için
gerekli mesafe kaybedilmiş olur,
daimi dişlerde
çapraşıklık
meydana gelir.
Erken süt dişi kayıplarında, alttan
gelen daimi dişin yerini korumak
amacıyla yer tutucu olarak
adlandırılan apareyler kullanılır.
Yer tutucular, komşu dişlerin çekim
boşluğuna hareket etmelerini
önleyerek sabit kalmalarını sağlar.
Böylece daimi dişlerde çapraşıklık
meydana gelmesi engellenmiş olur.
Yer tutucular pasif apareylerdir,
hiçbir şekilde dişlere kuvvet
uygulamazlar.
Yer tutucular iki şekilde uygulanır.
Sabit Yer Tutucular:
Sabit yer tutucular tek diş
eksikliğinde kullanılır. Adından da
anlaşılacağı gibi sabittir, hasta
çıkartamaz.
Hareketli Yer Tutucular:
Hareketli yer tutucular birden fazla
süt dişi eksikliğinde kullanılırlar.
Hasta apareyi takıp çıkartabilir.
DİŞ ÇIKARMA
İlk diş ortalama olarak 7. ayda
çıkar. Ancak bazı çocukların dişleri
erken bazılarınınki geç sürer. Bunun
hiçbir tıbbi önemi yoktur. Dişlerin
sürme zamanında kalıtsal faktörlerin
etkili olduğu tespit edilmiştir. Süt
dişlerinin ortalama sürme zamanları
aşağıda görülmektedir.
|
|
|
DİŞ GELİŞİMİ
|
EL BECERİSİ
|
GELİŞİM
|
4 - 24 AY
|
Yaklaşık 4 aylıkken ilk
diş belirir.
|
Fırçalamayı ebeveynlar
gerçekleştirir.
|
Ebeveynlere yönelik
tasarım
|
2 - 4 YAŞ
|
Bu dönemin sonuna kadar
20 süt dişinin tamamı
çıkmış olur.
|
Çocuklar kendi
kendilerine fırçalamaya
çalışrlar ama
ebeveynlerin yardım
etmesi gerekir.
|
Çocukların ilgisini
çeken neşeli çizgi
karakterler bu aşama
için uygundur.
|
5 - 7 YAŞ
|
İlk kalıcı azı dişleri
ortaya çıkar ve süt
dişleri düşer.
|
Çocuklar kendi
kendilerine fırçalarken,
ebeveynler onlara
nezaret eder.
|
Çocukların ilgisini
çeken neşeli çizgi
karakterler bu aşama
için uygundur.
|
Dişler
Çıkarken Neler Olur?
Diş çıkarma belirtileri dişlerin
çıkma zamanından 1-2 ay önce ortaya
çıkabilir. Bu belirtiler çocuktan
çocuğa değişir. Ancak bebeklerde diş
çıkarma sırasında genelikle şu
belirtiler görülür.
Salya
Akıtma:
Diş
çıkarma döneminde bebekte salya
akıtma artar. Çenede veya ağız
çevresinde salya temasının yarattığı
tahrişe bağlı olarak kızarıklık ve
çatlaklar görülebilir.
Isırma:
Diş
çıkaran bir bebek, eline geçen
herşeyi ağzına sokarak dişetlerini
rahatlatmaya çalışır.
|
|
Ağrı:
Dişin sürmesi esnasında oluşan
baskıya bağlı olarak dişetinde
enflamasyon gelişir. Bu durum bazı
bebeklerde ağrıya neden olabilir.
Enflamasyon arttıkça ağrı sürekli
bir hal alarak bebeğin huzursuzluk
göstermesine neden olur.
Bunların yanısıra bebekte beslenmeyi
reddetme, uykusuzluk, ishal ve ateş
gibi belirtiler görülebilir.
Diş çıkarma belirtilerini azaltmak
için;
- Bebeğe çiğneyebileceği soğuk
şeyler verebilirsiniz. Bunun amacı
dişetindeki basıncı rahatlatmaktır.
-
Bebeğe dişlerini kaşıyabileceği
şeyler verilebilir. Soğuk yiyecek ve
içecekler oda ısısındakilere göre
bebeğinizin daha çok ilgisini
çekecektir.
-
Bu uygulamalar yeterli gelmiyorsa
doktorunuza danışarak uygun bir ilaç
kullanabilirsiniz.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|